Өкінішті. Бұл XXI ғасырда балалар індетіне айналған аутизм диагнозы еді. Ғасыр індеті деуге себеп – 2013 жылдан бері дүниежүзінде өмірге келген әрбір 50-ші бала аутизм індетіне шалдығуда екен. Ең ауыры – Қазақстан да шетте қалған жоқ. Күн санап аутизм дертімен ауыратын балалар бізде де көбейіп келеді.
ҒАСЫР ДЕРТІ
Аутизм – адам дамуындағы ауытқушылықтың ауыр түрі. Егер бала әлеуметтік ортамен қарым-қатынасқа түсуге құлықсыз болса, сыртқы дүниеден оқшауланғанды құп көріп, іштей сары уайымға салынса, дереу дәрігердің көмегіне жүгінуді ойлаңыз. Себебі баланың ми қызметінің бұзылуы аутизмді туындатуы мүмкін. Симптом ретінде аутизм көптеген психикалық ауруларда кездеседі, бірақ кейбір жағдайларда ерте жастан байқалып, бала дамуына кері әсерін тигізеді. Бұл жағдайды ерте балалық аутизм (ЕБА) синдромы дейді. Ол болса психикалық дамудың зақымдалу нұсқасы ретінде қарастырылады. Сонымен қатар, бала бойында аутизмнің кейбір клиникалық көріністері байқалса, оны аутистикалық тұлғалық қасиеттер деп атайды. Аутизм терминін алғаш рет 1932 жылы Э. Блейлер есімді ғалым қолданған.
Каннер синдромы деген не?
Психикалық дамудағы ауытқудың бөлек түрі ретінде балалар аутизмін алғаш рет 1943 жылы доктор Л. Каннер ұсынды. Ол балалар арасында кездесетін дамудағы ауытқуды сипаттай келе, бұл құбылысты «ерте жастағы балалар аутизмі» (Каннер синдромы) деп атады.
Оның негізгі белгілері мыналар:
1. Айналадағы адамдармен эмоциялық байланыс орнатудағы елеулі қиындықтар;
2. Үнемі қайталанатын, біртекті әрекеттерді орындауға деген зор құлшыныс;
3. Белгілі бір нысандарға қатысты істерге шамадан тыс ден қою;
4. Сөйлеуге мүмкіндігі бола тұра сөйлемеу (мутизм) немесе адамдармен қарым-қатынаста сөйлеу әдісін қолданбау;
5. Белгілі бір салаларда ерекше қабілетінің болуы.
БІЛЕ ЖҮРГЕЙСІЗ
1. Бұл жұғатын ауру емес.
2. Қоғамға еш қауіптілік келтірмейді. Тек ол балаларды дұрыс қабылдағайсыз.
3. Аутизм білім алуға кедергі келтірмейді. Керісінше ондай балалардың қабілеті өте жоғары болады.
4. Бұл ауруға шалдыққандар өздерін ортада белсенді көрсете алмаса да, қоғамның белді мүшесі болғысы келеді және өздерін солай санайды.
5. Егер аутизмді ертерек анықтаса, науқастың сырқатының ұлғайып кетпеуіне үлес қосуға болады.
6. Түрлі деректер бойынша Каннер синдромына шалдыққан ұлдар мен қыздардың үлесі 3:1 не 4:1 болып келеді. Яғни, бұл дертке шалдыққан ұлдар саны қыздардан 3-4 есе көп.
7. Атақты ғалым, адамзатқа электр шамын сыйлап кеткен Томас Эдисон да бала кезінде осы ауруға шалдыққан деген болжам бар. Оның мектепте оқуға қабілеті жетпегендіктен, оған үйде анасы сабақ оқытқан
ЕМДЕУ ШАРАСЫ ҚАНДАЙ?
Емдеу шарасы әр науқастың ерекшеліктерін ескере отырып тағайындалады. Көбіне, адамға жақын жануарлар арқылы емдеу тәсілін де пайдаланып жатады. Бұл сырқатты емдеуде дельфинотерапияның артықшылықтары күн өткен сайын дәлелденіп келеді. Суда дельфинмен ойнаған баладан бақыт гормондары бөлінеді. Ол гормондар мидың қызметін әлдеқайда оңтайландыра түседі.
